Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440, z póź. zm.), w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników, zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz. 43 z póź. zm), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku emerytura przysługuje, jeżeli spełnili oni łącznie następujące przesłanki:
osiągnięcie wieku emerytalnego wynoszącego 55 lat dla kobiet, a 60 lat dla mężczyzn; nie przystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego, albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu Państwa; w dniu wejścia przepisów ustawy emerytalnej, tj. 1 stycznia 1999 roku, osiągnięcie okresu składkowego wynoszącego 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy, wynoszącym co najmniej 15 lat.
Cytowane powyżej rozporządzenie zawiera wykaz stanowisk pracy, w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Istotą prawa do przejścia na emeryturę w wieku obniżonym, zajął się m.in. Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 18 kwietnia 2013 roku, sygn. akt III AUa 1730/12 stwierdzając, że: głównym motywem przyświecającym ustawodawcy w stworzeniu instytucji przewidzianej w art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440, z póź. zm.), a następnie jej zachowaniu w kształcie wynikającym z obowiązujących przepisów było założenie, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu. Osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Służy to swoistemu „wyrównaniu szans” na skorzystanie z prawa do emerytury. W przypadku osób wykonujących prace szczególnie wyniszczające organizm, obniżenie wieku jest skutkiem uzasadnionego medycznie wniosku, iż organizm wcześniej traci wydolność umożliwiającą dalszą aktywność zawodową. Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach, uważa się więc pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w znaczny sposób jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki.