Na podstawie art. 167² kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. Zaznaczyć należy, że samo zgłoszenie żądania urlopu przez pracownika nie jest wystarczające. Pracownik musi uzyskać zgodę pracodawcy przed udaniem się na taki urlop. Samowolne wybranie się pracownika na urlop, uzasadnia rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, z powodu ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych – zgodnie z art. 52 § 1 pkt 1 kodeksu pracy.
Obowiązek udzielenia przez pracodawcę urlopu na żądanie, nie jest obowiązkiem bezwzględnym. Pracodawca może odmówić udzielenia urlopu na żądanie, z uwagi na dobro pracodawcy, albo gdyby w zakładzie pracy mogła powstać szkoda, np. gdy urlopu na żądanie żądają wszyscy, albo duża grupa pracowników. Urlop na żądanie może dotyczyć tylko sytuacji wyjątkowych, nagłych i losowych. Pracownicy są zobowiązani do przestrzegania w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego i nie mogą nadużywać swojego prawa – zgodnie z art. 8 i art. 100 § 1 oraz § 2 pkt 4 i 6 kodeksu pracy. Nieuzasadniona odmowa przez pracodawcę udzielenia urlopu może zostać uznana za wykroczenie przeciwko prawom pracownika z art. 282 § 1 pkt 2 kodeksu pracy .
Podstawa prawna: Kodeks Pracy ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku (Dz. U.nr 24 poz. 141 z póź. zm.):
- art. 8 (nadużycie prawa podmiotowego ) - Nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony;
- art. 100 (obowiązki pracownika) § 1 - Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę;
- § 2 - Pracownik jest obowiązany w szczególności:
1) przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy;
2) przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku;
3) przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych;
4) dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę;
5) przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach;
6) przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.
- art. 282 (katalog wykroczeń) § 1 pkt 2 - Kto, wbrew obowiązkowi nie
udziela przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniża wymiar tego urlopu podlega karze grzywny od 1.000,00 zł do 30.000,00 zł.